Frå Hisvatnet på heia nord for Gautestad renn ei lita elv ned til Høvringsvatnet. Derfrå renn ei litt større elv til Vikstølvatnet. Fra det vatnet renn endå ei elv bratt ned til Lislevatnet i Hovlandsdalen. Hovlandsåna renn austover til Vågsdalsfjorden. Vatnet renn vidare gjennom Skjeggedals- og Uldalsvassdraget til Herefossfjorden. Tovdalselva syter for at vatnet kjem heilt fram til Topdalsfjorden og havet. Me skal ikkje ta heile denne lange turen i eitt strekk. Det ville bli i tyngste laget. Me kan også i denne vesle artikkelen bare syne små glimt av alt det spennande som er å sjå langs vassdraget. Så her kan du bli med på ei lita reise i den øvste delen, frå Hisvatnet til Trollfoss på Flateland i Vegusdal. Me håpar glimta kan freiste deg til sjølv å gjere deg betre kjent langs vassdraget. Det er balsam for kropp og sjel!

Før me legg avgarde, vil me nemne at dei fleste opplysningane kjem frå Setesdalswiki. Denne lokale wikien er full av spennande informasjon om heimkommunen vår og Setesdal, i stikkords form. Klikk på nokre av lenkene i stykket her, så skjønar du fort kva me meiner. Om du vil gå djupare inn i sakene, har Setesdalswiki tilvising til mange av dei mest aktuelle kjeldene. 

Turen tek til i Bygland

Hisvatnet er eit lite vatn heilt sør i Bygland, eit par kilometer nord for Høvringsvatn på Gautestad i Evje og Hornnes. Ut av Hisvatnet og sørover til Høvringsvatn renn Hisåna.

Hisåna renn altså frå Hisvatnet i Bygland til Høvringsvatn på Gautestad. Eit par hundre meter ned for osen av Hisvatn kan ein enno sjå fangarmar som må ha vore i bruk for fiske med teine i Hisåna i eldre tider. Ned mot Høvringsvatn renn elva gjennom Geiruvstjønn og rett etter utfor Kvernhusfossen.

Kvernhusfossen ligg rett etter Geiruvstjønn og straks før Hisåna renn ut i Høvringsvatnet.

Høvringsvatn – Gautestad

Høvringsvatn er som mange veit eit svært  vatn på Gautestad. Det ligg 481 moh, og har ei overflate på 3,89 km². Rundt vatnet er det 20,92 km. Vatnet er regulert, med ei reguleringshøgde på 8 meter. Største lengda på vatnet er fem kilometer og største breidde er to kilometer. Vatnet ligg om lag ei mil nordaust for Evje og om lag seks kilometer søraust for Byglandsfjord.

Klepslandsåna renn ut frå Høvringsvatnet. Elva renn forbi gardane Raudstøl og Klepsland, og ut i Prestøygardsvatnet, Storøygardsvatnet og Vikstølvatnet. Ovafor vatnet Rassevæte blir ho kalla Lauvåsåna.

Vikstøl

Vikstølvatnet ligg inne mellom heiene aust i Evje i Evje og Hornnes. Det er 1,4 km² stort. Ut av vatnet renn Håtveitåna ned i Lislevatnet og vidare austover i Vegusdal til Tovdalselva.

Vikstølvatnet har ein naturleg vasstand på ca 437 m.o.h. Men vatnet vart regulert i samband med utnytting av Uldalsvassdraget til kraftproduksjon (Hanefossen kraftverk). Konsesjon til den utbygginga blei gjeven i 1957. Regulanten, Agder Energi Produksjon AS, har hatt løyve til å regulere vasshøgda med inntil 16 m. Dette har ført til at Vikstølvatnet i åra etter kraftutbygginga har hatt sterkt varierande vasstand, med stadige nedtappingar og oppfyllingar. Nedtappingane har skjedd gjennom ein tappetunnell gjennom fjellet og ut i Håtveitåna rett nedanfor Håtveitfossen i sørenden av Vikstølvatnet.

I 2012 gav Norges vassdrags- og energidirektorat Agder Energi Produksjon AS løyve til å byggje Lislevatn kraftverk i Evje og Hornnes. Lislevatn kraftverk nyttar Vikstølvatnet som inntaksmagasin. Tiltaket vil venteleg innebere at vatnet jamt over vil få ein høgare og meir stabil vasstand. Regulanten vil av omsyn til erosjonsproblem ha ein sjølvpålagt, lågaste normal driftsvasstand i Vikstølvatnet på kote 428,67, dvs. maksimalt 8 m under naturleg vasstand. Bare ved trong for vedlikehald eller av omsyn til overordna vassføringskrav nedstraums vil magasinet tappast ned under dette.

Håtveitåna renn altså ut av Vikstølvatnet og ned i Lislevatnet.

Vegusdal

Hovlandsåna (Skåråna, Flatelandsåna) renn ut frå Lislevatnet i Evje og Hornnes og austover gjennom Hovlandsdalen, forbi Vegusdal i Birkenes og ut i Vågsdalsfjorden. Store delar av strekninga er temmeleg flatt terreng.

Men ved Flateland i Vegusdal renn elva gjennom eit veldig gjuv. Her er ein svær foss; Trollfoss. Vassdraget oppstraums for Hovlandsåna er som me har vore inne på før regulert (Høvringsvatn og Vikstølvatnet), og vassføringa i elva er store delar av året lita.

Hovlandsåna høyrer til Uldalsvassdraget, som igjen er ei tilførselsgrein til det større Tovdalsvassdraget.

Olje- og energidepartementet har (2013) gjeve løyve til Vegusdal kraftverk AS til å overføre vatn frå Hovlandsåna til Kjetevatn, og bygging av Flateland kraftverk. Vassføringa mellom Myklebostad i Hovlandsdalen og Flateland vil då i tilfelle utbygging bli endå meir redusert.

God tur!

Fleire av stadane langs «løypa», til dømes mellom Vikstølvatnet og Håtveit, er det fine stigar å gå på. Andre stadar må du gå gjennom skogen og finne vegen sjølv. Men når underteikna, som er nesten stokk stiv og utan synderleg retningssans, kan finne fram, kan du også lett klare det. Det er bare å gå inn på Norgeskart.no, og zoome deg inn på området du har peika deg ut for eit framstøyt. Me ynskjer deg mange fine turar i dette fantastiske landskapet. Indre Agder er slettes ikkje kjedeleg!